Savunma Projelerinde ARGE görünümlü tedarik kılıfı

ARGE projeleri uzun ömürlü ve son derece meşakkatli olmasından dolayı özel sektör firmalarının daha az rağbet ettiği bir alan. Ancak devletler için olmazsa olmaz öneme sahip. Savunma projelerinde en kritik konu olan dışa bağımlılığın önüne Araştırma-Geliştirme (ARGE) yapılarak, kendi milli teknolojilerimizi geliştirerek geçilebileceği biliniyor. Türkiye, Kıbrıs Barış Harekâtında yaşadığı ambargo süresince kendi ürettiğimiz silah ve sistemlerin önemini acı bir tecrübe ile öğrendi. Bu amaçla TÜBİTAK ve TSKGV şirketlerinde ARGE’nin yönelik projeler yapılmaya başlandı ve ARGE payı her geçen gün bir devlet politikası olarak arttı. Şu an devlet MSB ARGE Dairesi, TÜBİTAK SAVTAG ve SSM ARGE Dairesi gibi kuruluşları marifetiyle yıllık 1,5 milyar doların üzerinde ARGE bütçesi dağıtıyor. Bu Türkiye gibi bir ülke için ciddi bir rakam.

Bu resim değişmek üzere. Buna göre yandaş firmaların ARGE bütçelerinden daha büyük pay alabilmesi için ARGE projelerinin içinde arka tarafta tedarik yapılarak ARGE yapıyormuş gibi görünüp ürün teslim etmesine dayanan bir model hayata geçiriliyor. Örneğin insansız hava aracında ARGE’ye dayalı bir geliştirme yapılması projesi açıldı. Projenin en kritik safhası olan uçuş kontrol bilgisayarı ARGE yapılmadan yurt dışından hazır alınarak hızlıca kullanıma sunulması planlanıyor. Bu durum İHA’larımızın güvenliği risk altına sokacak ve İHA’ların başka devletlerin ve teröristler tarafından çok rahat bir şekilde kontrol altına alabilmesinin önünü açacak. Kendi İHA’mızın olduğunu zannetsek bile istedikleri zaman devre dışı bırakılabilir.

Bu örneğe çok benzeyen bir durum milli IFF Dost Düşman Tanıma sisteminde uygulandığı gelen bilgiler arasında. IFF tüm uçak ve yer radarlarıyla çalışan ve dostu düşmanı tanımayı sağlayan çok kritik bir sistem olup TSK’nın bağımsızlığı için oldukça önemli. Kısa menzilli IFF sistemi geliştiren ASELSAN’ın yeni yönetiminin bunu uzun menzilliye çevirmek yerine BAE Systems’dan (Ingiltere) teknoloji transferi adı altında sadece kutusunu değiştirerek hazır alacağız ve bu şekilde ARGE görünümlü tedarik yoluna gidilmeye hazırlanılıyor.

Bu konuda devletimizin ilgili birimlerini, Cumhuriyet Savcılarını, Sayıştay’ı, MSB Ar-Ge dairesini göreve çağırıyorum.

Dr Nazım